Zamek królewski w Kruszwicy jest jednym z wielu ufundowanych przez króla Kazimierza Wielkiego. Kruszwicki zamek pełnił bardzo ważną funkcję strategiczną, był warownią na pograniczu polsko-krzyżackim.
Obecnie w stanie trwałej ruiny, w II połowie XVI wieku należał do starostwa kruszwickiego. Do dziś z zamku przetrwała jedynie wieża, obecnie zwana potocznie Mysią Wieżą, wiązana z podaniem o Popielu, legendarnym władcy Polan lub Goplan. Zamek spłonął w 1519 roku, po czym został odbudowany. Ponownie warownia spłonęła w 1591 roku. W roku 1655 Zamek został zajęty przez Szwedów i spalony przez nich w 1657 roku. W końcu XVIII w. ruiny zamku zaczęto rozbierać i spławiać Notecią cegły do Inowrocławia.
Kruszwica to jedna z najstarszych osad w Polsce. Ślady osadnictwa nad jeziorem Gopło datowane są na kilka tysięcy lat wstecz, a pierwszy znany gród datowany jest na ok. 2000 lat p.n.e.
Przez Kruszwicę przebiegał Szlak Bursztynowy z południa Europy nad Morze Bałtyckie.Oraz szlak prowadzący z Mazowsza do Wielkopolski, Gniezna i Poznania. W okresie wczesnego średniowiecza Kruszwica była ważnym ośrodkiem władzy Goplan, którzy zajmowali kilkaset grodów. Goplanie konkurowali z Polanami a z czasem połączyli się z nimi.
