Jest to najlepiej zachowany i najsilniej rozwinięty przyczółek mostowy na Narwi z przełomu XIX i XX w., wybitne dzieło budownictwa obronnego, inżynierii wojskowej, przykład rosyjskiego budownictwa militarnego.
Umocnienia twierdzy były aktywnie wykorzystywane przez Polskę podczas walk dwa razy:
Podczas walk obronnych w 1920 roku przeciwko idącym na Warszawę wojskom sowieckim. Twierdza skutecznie broniła przejścia od 28 lipca do 1 sierpnia 1920 roku i mogła się bronić nadal, jednak przegrana oddziałów ochotniczych pod Miastkowem i Nowogrodem zagroziła okrążeniem Łomży. Broniący opuścili umocnienia 2 sierpnia 1920 roku i wycofali się w kierunku Różana. Kilkudniowe powstrzymywanie wojsk sowieckich w tym rejonie pozwoliło wojskom polskim przygotować się do kontruderzenia pod Radzyminem.
Trzydzieści lat później, czyli w 1939 roku Wojsko Polskie zbudowało 12 żelbetowych schronów bojowych ze stanowiskami broni maszynowej, wzmacniając dodatkowo fortyfikacje wykopano rowy strzeleckie, ustawiono przeszkody przeciwpiechotne. To wszystko miało ogromne znaczenie podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, gdzie umocnienia w Piątnicy stały się zasadniczym punktem oporu polskich wojsk podczas bitwy pod Łomżą przed atakującymi oddziałami niemieckimi od strony Prus Wschodnich. . Obrona trwała od 7 do 10 września. Zakończyła się wycofaniem oddziałów po kontrowersyjnym rozkazie dowódcy 18 Dywizji Piechoty, który zarządził odwrót.
Fort III jest jakby lustrzanym odbiciem fortu II. Elementem wspólnym dla wszystkich fortów są rowy fortowe i wały, których wysokość sięga do 5,5 m w zależności od profilu i poziomu wód gruntowych.
