Z woli kilku miejscowych możnych przed rokiem 1289 sprowadzono do wsi Cystersów, którzy stworzyli tutaj filię klasztoru w Rudach. Zanim do wioski przybyli cystersi, była ona śródleśną osadą położoną nad stawami, w której funkcjonowały młyny. Wskazuje to na zaawansowaną w tamtych czasach gospodarkę rybną i rolną. Najprężniejszymi dziedzinami wytwórczości chłopskiej na terenie Jemielnicy było młynarstwo, browarnictwo i karczmarstwo, a także krawiectwo, szewstwo, tkactwo, kowalstwo, kołodziejstwo; nie zabrakło również malarzy. Ważną rolę odgrywała hodowla trzody chlewnej, drobiu, owiec i bydła. Ożywienie gospodarcze, do którego przyczynili się cystersi sprowadzeni do Jemielnicy, wpłynęło na rozwój zabudowy oraz systemu dróg łączących klasztor z przynależącymi do niego miejscowościami: Dąbrówka, Łaziska, Wierchlesie. Opactwo cystersów w Jemielnicy ufundowane zostało prawdopodobnie przed 1289 r. Można przyjąć, że pierwszy drewniany klasztor zbudowano przy istniejącym już kościele św. Jakuba, który funkcjonował jako świątynia parafialna i w 1477 został powtórnie konsekrowany, otrzymując wezwanie Wszystkich Świętych. Jeszcze przed 1297 r. cystersi zabiegali o nowe miejsce na klasztor i kościół, które ufundował im książę opolski Bolko I a rozbudował jego syn Albert, książę strzelecki. Opactwo w Jemielnicy nawiedzane było przez liczne nieszczęścia. W 1428 r. splądrowali je husyci, którzy zniszczyli również Strzelce, Toszek, Pyskowice, Leśnicę, Ujazd czy Krapkowice. W wyniku pożaru, który wybuchł 1617 r., spłonęła połowa wioski, dwa młyny, kościół klasztorny wraz z zabudowaniami oraz biblioteką, w której prawdopodobnie znajdowały się niepublikowane kompozycje ówczesnego opata jemielnickiego Johannesa Nuciusa. Kolejnym nieszczęściem dla miejscowości i klasztoru okazał się najazd wojsk Mansfelda w okresie wojny trzydziestoletniej, które splądrowały kościół i klasztor, zrabowały majątek opactwa niszcząc zabudowania gospodarcze oraz jazy i groble na stawach. Zakonnicy schronili się w okolicznych lasach, a ich klasztor jeszcze w 1632 był ruiną. Odbudowano go w drugiej połowie XVII w. Ten wielki wysiłek został po raz kolejny zniweczony przez największy pożar w dziejach Jemielnicy, który wybuchł 13 kwietnia 1733 r. Strawił on oba kościoły (parafialny i zakonny), klasztor wraz z folwarkiem oraz 30 gospodarstw. Dnia 24 listopada 1810 r., o godzinie czwartej po południu umarł klasztor. Był to wynik sekularyzacji dóbr klasztornych, którą przeprowadziły władze pruskie, przejmując majątek jemielnickich cystersów na rzecz skarbu państwa. Rozpoczęła się nowa era dla wioski, zabudowań klasztornych i mieszkańców.
