Pierwsi franciszkanie przybyli na ziemie polskie już w latach 30-tych XIII wieku, zakładając pierwsze klasztory we Wrocławiu 1236 i Krakowie 1237. Opole było trzecim miastem, w którym franciszkanie założyli klasztor. Było to przed rokiem 1241, najprawdopodobniej w roku 1238. Jednak fundacja ta została zniszczona podczas najazdu tatarskiego. Z inicjatywy książąt opolskich klasztor fundowano po raz drugi, w roku 1248. W połowie XIII wieku rozpoczęto w Opolu budowę murowanego klasztoru i kościoła franciszkańskiego, jednak budowle te zniszczył pożar w roku 1307. Dwa lata później podjęto dzieło odbudowy tych obiektów. Konstrukcja dzisiejszego kościoła zachowała wiele elementów z tej gotyckiej budowli, mimo licznych przekształceń spowodowanych zniszczeniami wojny 30-letniej, pożarami 1615 r., 1682 r., 1739 r., sekularyzacją klasztoru 1810 r. oraz bombardowaniami w czasie II wojny światowej.
W połowie XVIII wieku ziemia śląska znalazła się pod panowaniem pruskim. W 1810 roku król pruski wydał dekret, na mocy którego zostały skasowane dobra biskupie, kapituły oraz klasztory, z wyjątkiem zajmujących się bezpośrednio szpitalnictwem i szkolnictwem. Kasatą objęto również klasztor franciszkański, dobra zakonne kolejny raz zostały rozgrabione. W latach 1811-1813 świątynię użytkowała gmina ewangelicka, od roku 1813 w zabudowaniach klasztornych urządzono magazyny wojskowe, a kościół zamieniono na lazaret. Po okresie wojen napoleońskich, w roku 1820 parafia ewangelicka uzyskała na własność zabudowania franciszkańskie oraz kościół, przystosowując go do wymogów kultu tego wyznania. Z roku 1899 roku pochodzi 43-metrowa wieża kościelna, charakterystyczna dla panoramy starego miasta. W czasie II wojny światowej klasztor i kościół zostały w znacznej mierze wypalone. Po zakończeniu działań wojennych Opolszczyzna wróciła do Polski, a kościół i klasztor zostały przez władze państwowe przekazane Zakonowi Braci Mniejszych, czyli franciszkanom.
Kościół franciszkański jest świadectwem zawiłej historii miasta. Znajdują się w nim zabytki sztuki oddające ducha poszczególnych epok. Najstarszą częścią budowli jest XIV-wieczne prezbiterium oraz kaplica św. Anny, zwana Piastowską, którą wzniesiono w roku 1309. Została ona ufundowana przez Piastów jako kaplica grobowa, jest perłą śląskiej architektury gotyckiej, jedynym zachowanym na Opolszczyźnie dziełem nagrobnej sztuki średniowiecznej. W tej kaplicy-mauzoleum znajdują się pomniki nagrobne książąt opolskich, XIV-wieczna polichromia oraz ołtarz-tryptyk, przedstawiający św. Annę z fundatorem kaplicy Bolesławem I i Władysławem II Opolczykiem, św. Barbarę i św. Jadwigę Śląską – żonę Henryka Brodatego. W podziemiach pod kaplicą św. Anny znajduje się krypta, w której spoczywają szczątki książąt i księżnych, w tym m.in. Elżbiety, wnuczki Władysława Łokietka. Jednym ze spoczywających tam książąt jest Władysław II Opolczyk, fundator klasztoru franciszkańskiego w Sanoku i klasztoru na Jasnej Górze. W krypcie znajduje się także cenna polichromia, z około 1320 roku, przedstawiająca scenę ukrzyżowania. Jest to najstarsze z malowideł ściennych, zachowanych na Górnym Śląsku.
Niezorganizowanym grupom podziemia są udostępniane od poniedziałku do piątku w godzinach od 10:00 do 17:00 po uprzednim zgłoszeniu przy furcie klasztornej z minimum 3 dniowym wyprzedzeniem, telefonicznie lub osobiście w godzinach od 8:00 do 12:00 i od 13:15 do 17:00. To zgłoszenie jest potrzebne, gdyż wycieczki oprowadza wówczas zakonnik.
Zakon Braci Mniejszych
Franciszkanów w Opolu,
Plac Wolności 2,
45-018 Opole.
Telefon Klasztor: 77 454 89 09
Telefon Gwardian: 77 453 13 82
E-mail: [email protected]
