Polskie prawo od lat 90-tych w zasadzie nie reguluje kwestii dotyczących schronów i ukryć – nie ma przepisów, które nakazywałyby budowę, utrzymanie czy choćby ewidencjonowanie takich obiektów.
W razie potrzeby pewne obiekty można potraktować jako doraźne ukrycia zapewniające podstawową ochronę. Jak wskazują wytyczne szefa obrony cywilnej z 2018 r., rolę takich ukryć mogą spełniać: okopy, piwnice, ziemianki, obiekty z betonowych prefabrykatów.
Obecnie polskie prawo budowlane nic nie mówi na temat budowy schronów i nie określa, czy wymagane jest pozwolenie na budowę. Ponieważ prawo nie określa, czym jest schron i jakie wymogi musi spełniać, taką budowę regulują ogólne przepisy prawa budowlanego. Na ich podstawie można spróbować zbudować schron jako parterowy budynek gospodarczy, ale w praktyce jednak wielu osobom udaje się zbudować schron jako ziemiankę lub podobną budowlę dozwoloną przez przepisy.
Jak podaje rządowy serwis gov.pl, na zgłoszenie bez projektu budowlanego można wznosić: wolnostojące parterowe budynki gospodarcze, garaże, wiaty o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki. Żeby budowany obiekt kwalifikował się jako „budynek”, musi mieć fundamenty, przegrody budowlane oraz dach i być trwale związany z gruntem. Co więcej, przepisy pozwalają, żeby taki obiekt był z trzech stron całkowicie obsypany ziemią, a z czwartej strony – do mniej niż połowy wysokości. Jeśli te wymogi są spełnione, taki budynek wciąż liczy się jako parterowy.
Czy ziemianka wymaga pozwolenia na budowę?
Przepisy nie odpowiadają jasno na to pytanie, ale w praktyce zwykle udaje się zbudować ziemiankę na zgłoszenie jako parterowy budynek gospodarczy do 35 m2. Warto jednak pamiętać, że z powodu niejasnych przepisów niektóre urzędy mogą się na to nie zgodzić i zażądać uzyskania pozwolenia na budowę.
Jeśli chcielibyśmy zbudować obiekt ochronny w całości schowany pod ziemią, można zbudować schron jako ziemiankę. Wiele osób chcących mieć własny schron zgłasza go urzędnikom właśnie jako ziemiankę czy piwniczkę na wino, chodzi o to, by do urzędu nie trafiła informacja o schronie, inną kwestią jest fakt, że gdybyśmy nawet wpisali schron ze wszystkimi urządzeniami, które tam powinny być, to żaden urzędnik nie ma narzędzi do ich weryfikacji. Istniałoby ryzyko, że nie byliby w stanie wydać decyzji o pozwoleniu na budowę.
W 2023 r. (dokładna data nieznana) wejdzie w życie nowelizacja prawa budowlanego, która umożliwi budowę schronu na zgłoszenie. Tak samo będzie z budową ukryć doraźnych. Od chwili wejścia w życie nowelizacji przepisów przydomowy schron: nie wymaga pozwolenia na budowę wystarczy zgłoszenie, może mieć maksymalnie 35 m2 (powierzchnia zabudowy), wymaga przeprowadzenia geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.
W nowych przepisach znajdą się także oficjalne definicje schronów i ukryć, dzięki czemu budowa tych obiektów powinna stać się łatwiejsza, zmniejszając liczbę sporów z urzędnikami o interpretację prawa.
Jak podaje strona Kancelarii Prezesów Rady Ministrów, budowle ochronne będą definiowane jako: pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do ochrony osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed skutkami działań zbrojnych, ekstremalnych zjawisk pogodowych, katastrof ekologicznych, przemysłowych lub innych zagrożeń, znajdujących się całkowicie poniżej poziomu otaczającego terenu, o powierzchni zabudowy do 35 m2 rozumianej jako powierzchnia rzutu poziomego budowli ochronnej w stanie wykończonym, wyznaczonego przez rzutowanie na powierzchnię terenu wszystkich jego krawędzi zewnętrznych.
Na okładce postu schron kolejowy w Białogardzie
