Chojna – zapomniana perełka ceglanego gotyku
Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1244 roku. Chojna nosi wówczas nazwę Kȍnigsberg i stanowi własność margrabiów brandenburskich. Znaczącą rolę w odgrywają w niej templariusze, którzy posiadają komandorię w pobliskiej Rurce i opiekują się miejscową parafią. Kȍnigsberg jednym z najprężniej rozwijających się ośrodków Nowej Marchii, wkrótce też staje się jej stolicą. Mieszkańcy handlują zbożem, wełną i skórami. Korzystają z bliskości Rurzycy i Odry, którymi spławiają towary wprost do Szczecina oddalonego o nieco ponad 50 kilometrów. W mieście organizowane są też targi.
Do Kȍnigsbergu przybywają augustianie i budują tutaj klasztor. Wokół zabudowań powstają warowne mury z systemem czatowni, czyli strażniczych wież oraz trzema bramami: Świecką, Barnkowską i Mostową. Na przełomie XIV i XV wieku w mieście wzniesiony zostaje bogato zdobiony kupiecki dom, gdzie wkrótce lokuje się ratusz. Podobnymi mogą się pochwalić Brema czy Dubrownik. W tym czasie w centrum miasta wyrasta też Kościół Najświętszej Maryi Panny.
Stary świat kończy się zimą 1945 roku. Część niemieckich mieszkańców ucieka przed Armią Czerwoną. Pozostali niebawem zostaną deportowani. Zanim to jednak nastąpi, wolność odzyskują więźniarki pobliskiej filii obozu Ravensbrück, a Sowieci postanawiają puścić z dymem dawną zabudowę i kościół mariacki. Ogień pochłania wnętrze świątyni, jej dach i część wieży. Grube mury zdołały mu się oprzeć.
