Broń ta obecnie niemal zapomniana, choć nadal sporadycznie pojawiająca się w konfliktach na całym świecie. Erą rozwoju i użycia pociągów pancernych była I wojna światowa, zwłaszcza w bezkresnych przestrzeniach frontu wschodniego. Rosyjskie, niemieckie i austro-węgierskie pociągi pancerne starały się przerwać wrogie i zabezpieczyć własne linie komunikacyjne. Armie operowały na ogromnych przestrzeniach właściwie jedynie wzdłuż linii kolejowych. Powstał nowy typ konfliktu zbrojnego “wojna kolejowa”.
W 1918 roku na wschodzie Europy powstawały narody, które odbudowywały lub tworzyły swoje państwa na gruzach imperiów. Każda ze stron szybko dostrzegła potencjał pociągów pancernych. Swoje składy stworzyli Estończycy, Litwini, Łotysze, Ukraińcy oraz Polacy. W Polsce pociągi pancerne zasłużyły się najbardziej podczas wojny polsko-bolszewickiej jako broń nowoczesna i skuteczna. Pierwsze pociągi walczyły z bolszewikami jeszcze przed 11 listopada 1918 roku, w składzie polskich formacji wojskowych na wschodzie, były to pociągi „Warszawa”, „Kraków” i „Poznań”.
Pociągi pancerne były dla Wojska Polskiego nieocenioną bronią mogącą często rozstrzygać losy walki. Nie inaczej działo się po drugiej stronie frontu, pociągi pancerne bolszewików stały się zmorą dla Polaków. Bez wątpienia najskuteczniejszą broń stanowiła różnica w budowie linii kolejowych. Rosyjskie pociągi dostosowane do systemu szerokotorowego nie mogły korzystać z węższych linii europejskich.
Pociągi pancerne były niewielką częścią armii Polskiej. Jednak dzięki ich użyciu Polacy mogli podjąć równą walkę z przeciwnikiem, który dzięki poprzednim doświadczeniom z rosyjskiej wojny domowej potrafił doskonale wykorzystać potencjał pociągów pancernych. W warunkach bezdroży Białorusi i Ukrainy nieliczne czołgi i samochody pancerne nie mogły odegrać poważniejszej roli. To właśnie pociągi pancerne stały się doskonałym narzędziem wspierania natarcia lub obrony i prowadzenia działań opóźniających.
Pociągi pancerne były bronią skuteczną do momentu, gdy na sile zyskało największe zagrożenie jakim było lotnictwo. Chociaż w kampanii wrześniowej w 1939 roku, pociąg pancerny „Śmiały” skutecznie walczył z nowymi najeźdźcami pod Mokrą i Lwowem.
A współcześnie Rosja używała pociągów pancernych podczas operacji na Północnym Kaukazie w latach 2002-2009 stworzono w tym celu w Rosji, Wojska Kolejowe wyposażone w całą grupę pociągów pancernych. Potem te grupy poszły w odstawkę, nie na długo, to Siergiej Szojgu, minister obrony w roku 2015 osobiście podjął decyzję, aby odbudować część wojsk kolejowych w strukturach rosyjskiego MON. Wskazano przy tej okazji, że pociągi pancerne sprawdziły się w Czeczenii, kiedy konieczna była ochrona zarówno urządzeń wojskowych, jak i samych żołnierzy. Dodatkowo, w skład każdego pociągu wchodzą zespoły naprawcze, których żołnierze w ciągu kilku godzin mogą przywrócić zniszczoną wybuchami sekcję torowiska. Składy, wyposażone głównie w granatniki i karabiny maszynowe, posiadają też zaawansowane systemy obrony elektronicznej. Ich wyposażenie umożliwia na przykład zablokowanie z pomocą silnego sygnału elektronicznego zdalnej detonacji ładunku podłożonego na torach kolejowych.
W Południowym Okręgu Wojskowym do dyspozycji są zmodernizowane cztery nowoczesne pociągi specjalne o nazwie “Bajkał”, “Terek”, “Amur” i “Don”. Te konstrukcje powstały w roku 2000. Wcześniej, podczas operacji na Północnym Kaukazie używano pociągów zbudowanych w połowie XX wieku. Do roku 1980 pociągi pancerne używane były głównie na Dalekim Wschodzie, gdzie strzegły mostów i tras kolejowych wzdłuż radziecko-chińskiej granicy.
