Początki Pyzdr sięgają XIII wieku. Najstarsza wzmianka na temat ziemi pyzdrskiej pochodzi z 1234 r. Rozwój miasta łączy się z dogodnym położeniem na skrzyżowaniu ważnych szlaków z Poznania do Łęczycy i z Kalisza do Gniezna. Być może istniał tu także gród książęcy strzegący przeprawy przez Wartę, w sąsiedztwie którego rozwinęła się osada targowa. Lokacja miasta nastąpiła przed 1257 roku, co stawia Pyzdry w rzędzie najstarszych miast lokacyjnych w Wielkopolsce. Było to miasto królewskie, siedziba starostwa, a od połowy XIV wieku stolica powiatu.
Z daleka prezentuje się bardziej jak warownia, za sprawą wieży, zakończonej charakterystycznymi dla dawnych obiektów obronnych blankami niż miejscem kultu religijnego.
Późnogotycki bazylikowy kościoł miejski pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny, wzniesiony z fundacji Kazimierza Wielkiego. Wzmiankowany był po raz pierwszy w 1265 roku. W 1331 roku w czasie najazdu krzyżackiego świątynia ta została ograbiona, jednak jej mury ocalały. Wkrótce przystąpiono do budowy nowej fary. Według innych historyków fara pyzdrska powstała lub została przebudowana dopiero w XV wieku. W 1519 roku biskup poznański Jan Lubrański podniósł świątynię do rangi kolegiaty. W XVII i XVIII wieku kościół wielokrotnie był niszczony przez pożary, które miały miejsce w roku 1768 ,1807 od tego czasu przez wiele lat pozostawał nieużytkowany. Gruntowna restauracja fary przeprowadzona została dopiero w latach 1865-1870. W latach 1956-1958 elewacje kościoła oczyszczono z tynków, przywracając zabytkowi jego gotycki charakter.
Kościół i klasztor pofranciszkański w Pyzdrach to zabytkowy zespół budynków dawnego klasztoru franciszkańskiego, który do XIX wieku pełnił swoją pierwotną funkcję. Kościół pod wezwaniem Ścięcia Głowy św. Jana Chrzciciela powstał w XIV wieku i należy do najstarszych zabytków architektury franciszkańskiej w Wielkopolsce, choć pierwsze wzmianki o kościele w tym właśnie miejscu pochodzą już z XIII wieku. Obecny wygląd świątyni to wynikowa wielu przebudów, odbudów i remontów które miały miejsce na przestrzeni wieków. Największy wpływ na obecny wygląd zespołu klasztornego miał XVII i XVIII wiek, kiedy to kościół zyskał wieżę, a klasztor czworoboczną formę z wewnętrznym wirydarzem, która była bardzo charakterystyczna dla klasztorów.
Wirydarz – kwadratowy lub prostokątny ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych. Często otoczony jest krużgankami. Na środku zazwyczaj umieszczona jest studnia albo fontanna. Wirydarz był regułą wielu średniowiecznych zakonów: benedyktynów, cystersów, kartuzów jako nieodłączna część założenia klasztornego.
Ze skarpy na której szczycie znajduje się kościół i klasztor pofranciszkański w Pyzdrach, możemy zejść do rzeki artystycznymi schodami i obejrzeć zabytkowe kamienice.
