Festung Kolberg to nowożytne miasto-twierdza powstałe w XVII wieku poprzez rozbudowę i modernizację fortyfikacji Kołobrzegu. Twierdza została założona w 1653 roku. Uległa likwidacji jako twierdza lądowa w 1872 roku, zaś jako twierdza morska w 1887 roku. Ponownie została reaktywowana w czasie II wojny światowej w latach 1944–1945.
Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej w 1627 roku Pomorze Zachodnie wraz z Kołobrzegiem zostało włączone we władanie Cesarstwa Niemieckiego. Po wejściu wojsk rozpoczęto prace modernizacyjne umocnień. Trzy lata później kiedy Kołobrzeg zdobyli Szwedzi kontynuowali oni pracę nad rozbudową umocnień, wybudowano wały ziemne i bastiony. Na przełomie XVII i XVIII wieku rozebrano część średniowiecznych murów i wzniesiono nowe bramy wjazdowe. Na podmokłych terenach wokół miasta wykorzystując wody Parsęty stworzono system stawideł, które pozwalały na zalanie okolicznych łąk i pól. Przy ujściu rzeki wybudowano port wojenny oraz stocznię, gdzie stacjonowała flota brandenburska.
Ale!!
Twierdza Kołobrzeska, oparta na fortyfikacji bastionowej typu niderlandzkiego, została pominięta przez króla Fryderyka II i nie została zmodernizowana przed wojną siedmioletnią. Tymczasem odegrała ważną rolę podczas trzech rosyjskich oblężeń, przy pierwszym jak i drugim oblężeniu, już w pierwszych dniach rosjanie zdobyli ujście odcinając twierdzę od morza, zaś trzecim razem załoga skapitulowała. Podjeto więc decyzję ufortyfikowania północnej strony twierdzy, podczas modernizacji w latach 1770-1774. Najpierw przy ujściu Parsęty do morza powstał Fort Ujście i Szaniec Maikuhle, późniejszy Szaniec Heydego.
Razem z nimi wybudowano fortyfikacje w widłach Parsęty i Kanału Drzewnego. Jest nią Reduta Bagienna, wzniesiona pod wpływem francuskiej szkoły fortyfikacyjnej. Nazywa się ją także Redutą Morast.
W 1806 roku wybuchła wojna prusko-francuska, obrońcy twierdzy uznali, że obrona portu jest niewystarczająca. Ale oblężniczym wojskom francuskim nie udało się zdobyć tej fortyfikacji i pozostała ona pod dowództwem pruskim. Po zakończeniu oblężenia, odbudowa fortyfikacji trwała kilkanaście lat, od 1832 do 1836. To ostatnia modernizacja Twierdzy Kołobrzeg. W tym czasie, po raz kolejny dokonano zmian w obronie portu. Powstał Szaniec Kleista, Reduta Solna, a Fort Ujście został przebudowany. Zmodernizowano również Redutę Bagienną.
Batardeau to rozbudowane stawidła o których pisałem powyżej. Batardeau służyło jako tama, którą regulowano poziom wody w fosach otaczających twierdzę, a także jako fortyfikacja, z której prowadzono ogień artyleryjski wzdłuż rzeki. Potężne stawidła kierowały wodę z rzeki do specjalnych kanałów, które wypełniały się prawie na 1 metr. Dzięki temu twierdza, obok bardzo dobrych naturalnych warunków sprzyjających obronie, dysponowała dodatkowym zabezpieczeniem.
Kolejnym ciekawym miejscem jest Bastion Magdeburg jest jedną z najmniej znanych i najstarszych zachowanych fortyfikacji oraz w pobliżu znajdująca się Luneta Lębork to pozostałości tej XIX-wiecznej fortyfikacji w postaci tak zwanego stawku.
Następną ciekawostką jest Akademia Rycerska, budynek wzniesiony najprawdopodobniej na początku XVIII w. Mieściła się w nim szkoła wojskowa o bogatej tradycji. Akademia Rycerska w Kołobrzegu powstała w 1654 r. Program kształcenia zakładał nauczanie musztry, jazdy konnej, szermierki, tańca, matematyki, budowy fortec i języka francuskiego. Do szkoły rekrutowano 15- i 16-letnich chłopców. Nauka trwała od 2 do 3 lat. Komendantem akademii był zawsze komendant lub gubernator twierdzy. Akademia została rozwiązana w 1701 roku w związku ze znikomym zainteresowaniem. Reaktywowano ją w 1703 r. jako Szkołę Kadetów, która istniała w Kołobrzegu do 1716 r. Akademia Rycerska była pierwszą szkołą wojskową w państwie brandenbursko-pruskim i jedną z pierwszych w Europie. Budynek szkoły został zniszczony w wyniku walk o Kołobrzeg. Odbudowany, pełni dziś funkcję hali sportowej.
Przemierzając Miejski Szlak Fortyfikacji Kołobrzegu dochodzimy do ruiny, trwałej ruiny Baszty Więziennej wraz z Basztą tzw. Prochową stanowią jedyną pozostałość fortyfikacji miejskich pochodzących z przełomu XIV/XV wieku. Baszta wchodziła w skład północnego odcinka gotyckich murów miejskich o długości 1570 metrów. W średniowieczu pełniła funkcję więzienia. Przetrzymywano w niej ludzi oczekujących na proces lub wykonanie wyroku.
I ostatni punkt elementu twierdzy nowożytnej to Brama Radzikowska Zbudowano ją w 1708 r. i w owym czasie pełnił on ważną funkcję w obronie twierdzy, podobnie jak kilka pozostałych bram. Brama prowadziła w kierunku Trzebiatowa. Była zamykana o godzinie 22. Wejście do miasta po tej porze było możliwe tylko za okazaniem przepustki podpisanej przez komendanta twierdzy. Pod koniec XVIII w. zabytek przebudowano w stylu klasycystycznym. Jest to jedyna, historyczna zachowana brama miejska w Kołobrzegu.
W II połowie XIX wieku, wobec nowych wyzwań społeczno-politycznych, Kołobrzeg zaczął się przeobrażać. Rozplantowano poszczególne umocnienia polowe. Na ich miejscu powstawały nowe ulice, place i parki. Rozpoczęły się złote czasy. Aż do wybuch II wojny światowej miasto rozwijało się z dala od politycznego zgiełku, ciesząc się sławą znakomitego uzdrowiska. Jednak z dojściem do władzy Adolfa Hitlera w mieście na nowo zaczęły powstawać kompleksy wojskowe.
W 1944 roku przywrócono z powrotem twierdzę Festung Kolberg obawiając się ataku wojsk radzieckich. Po przełamaniu głównej linii obrony Wału Pomorskiego szturm na Kołobrzeg podjęła 1 Armia Wojska Polskiego oraz wojska radzieckie I Frontu Białoruskiego. Niemcy bronili każdego skrawka miasta, każdego budynku. Dopiero ostrzał z baterii katiusza przyniósł przełom. Ostatnie walki toczyły się o fort Ujście. Miasto zdobyto 18 marca 1945 roku, bitwa trwała 2 tygodnie podczas której miasto zostało zniszczone w 95%.
Kołobrzeski port był strzeżony przez Szaniec Kleista a potem przez baterię artylerii. Stacjonowała tu Flak- und Seezielbatterie „Nettelbeck”.
Po wojnie armaty strzegące portu wróciły do Kołobrzegu. Stało się to przez utworzenie 19 października 1950 roku 19. Baterii Artylerii Stałej (19 BAS). Organizację artylerii nadbrzeżnej na polskim wybrzeżu rozpoczęto już w 1946 roku. Przez cztery lata różnych projektów i planów, zatwierdzono finalną koncepcję obrony wybrzeża opartą m.in. na budowie 11 baterii artylerii stałych w różnych rejonach wybrzeża. Jako pierwsze zaczęto budować: 11 BAS w Gdyni-Redłowie, 13 BAS na Helu, 17 BAS w Międzyzdrojach (Biała Góra) i 19 BAS w Kołobrzegu. Projekt zakładał ulokowanie 19.BAS na miejscu baterii „Nettelbeck” .
Prace budowlane rozpoczęto wiosną 1950 roku. W pierwszej kolejności zbudowano cztery żelbetowe stanowiska ogniowe dla dział. Budowę ukończono w 1951 roku. Wraz ze stanowiskami budowano obiekty niezbędne do funkcjonowania baterii: Centralę Artyleryjską (CA) i Główny Punkt Kierowania Ogniem (GPKO). Niektóre obiekty adaptowane z budowli niemieckich, takie jak schrony amunicyjne baterii „Nettelbeck” przebudowano w latach 1953-55 na schrony-magazyny amunicji specjalnej. Bateria została wyposażona w armaty B-13 kalibru 130 mm, które zostały zamówione w ZSRR jeszcze jesienią 1949 r. W 1951 r. przywieziono je na stację kolejową Bagicz. Tam zostały rozładowane i przywiezione na teren baterii z zachowaniem tajemnicy wojskowej.
Działa te były szeroko stosowane podczas II wojny światowej m.in. na niszczycielach typu Leningrad, a także na lądzie jako działa artylerii nadbrzeżnej. W Polsce były używane na niszczycielach Grom i Wicher.
