Kanał Kłodnicki to droga wodna zbudowana w latach 1792–1812, która miała połączyć gwałtownie uprzemysławiający się Górny Śląsk poprzez Odrę z resztą Prus, a zwłaszcza z Berlinem. Projekt przewidywał prowadzenie kanału częściowo z wykorzystaniem koryta rzeki. Na trasie kanału zaprojektowano 17 drewnianych śluz, przelewy, zastawy i mosty. Początkowo kanał miał być doprowadzony do Gliwic. Powstanie huty w Gliwicach i nowych kopalń węgla na terenie Śląska było powodem podjęcia decyzji o przedłużeniu kanału do Zabrza poprzez tzw. Kanał Sztolniowy i połączeniu go z podziemną sztolnią odwadniającą, Główną Kluczową Sztolnią Dziedziczną, służącą również do transportu węgla łodziami. W 1812 roku kanał został oddany do użytku. Dla upamiętnienia budowy kanału tworzącego poprzez Odrę połączenie Gliwic z Morzem Bałtyckim na gliwickim rynku, obok ratusza postawiono fontannę z Neptunem. Kanał był zasilany w wodę głównie z Kłodnicy w Gliwicach, spiętrzonej kamiennym jazem mieszczącym się nieco poniżej dzisiejszego Parku Chrobrego. Powyżej portu gliwickiego wodę do Kanału Sztolniowego dostarczały Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna i Bytomka. Poniżej Gliwic ubytki uzupełniały liczne drobne cieki wodne, kierowane do kanału, zaś nadmiar wód w okresie silnych wezbrań odprowadzany był do dzikiego koryta Kłodnicy.
Początkowo barki na kanale były holowane przez ludzi (tzw. burłaków). Droga z Gliwic do Koźla z załadowaną barką zajmowała im półtora do dwóch dni. Chodnik, którym się poruszali, biegł naprzemiennie po obu brzegach kanału. Od połowy XIX wieku ludzie byli coraz częściej zastępowani przez konie. Dopiero pod koniec I wojny światowej, wobec niedostatku zarówno ludzi jak i koni, wprowadzono parowe holowniki.
Według projektu miał służyć zwłaszcza do wywozu żeliwa z Królewskiej Odlewni Żeliwa w Gliwicach oraz produktów licznych manufaktur, powstających między Gliwicami a Sławięcicami, po uzupełnieniu brakującym odcinkiem z Gliwic do Zabrza do Kanału Sztolniowego i uruchomieniu Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w 1810 r., również węgiel kamienny zaczął płynąć kanałem z nowo powstających zabrzańskich kopalń, głównie z państwowej kopalni „Królowa Luiza”. Z czasem zaczęto wozić nim żelazo z wielkiej Królewskiej Huty z Chorzowa oraz węgiel z chorzowskiej kopalni „Król”.
