Zespół średniowiecznych murów obronnych starej Warszawy stanowi świadectwo unikatowego na Mazowszu systemu obronnego, system ten złożony z dwóch linii murów zewnętrznych i wewnętrznych z międzymurzem, niezabudowanym terenem położonym pomiędzy wewnętrznym a zewnętrznym pierścieniem umocnień murowych starego miasta. Obie linie były zwieńczone krenelażem ze strzelnicami. Warszawa była dobrze ufortyfikowanym miastem.
W skład pierwszej linii murów obronnych(dzisiaj wewnętrznych) wchodziły baszty i wieże:
– Brama Krakowska
– Baszta Rycerska
– Brama Poboczna
– Brama Nowomiejska z szyją bramną i późniejszym Barbakanem
– Wieża Biała z furtą
– Wieża Gnojna z furtą
– Wieża Marszałkowska (najwyższa)
– Wieża Grodzka (zamkowa)
– Wieża Dworzańska (zamkowa)
– Baszta Prochowa
– Wieża Żuraw
Wszystkie warszawskie wieże i baszty posiadały kształt prostokątny, z wyjątkiem Białej wielobocznej i Marszałkowskiej okrągłej.
Już w XV wieku umocnienia wydawały się niewystarczające, przystąpiono więc do budowy drugiej linii murów (dzisiaj zewnętrznych). W odległości 9 do 14 metrów od pierwotnej linii murów wzniesiono niższe mury. Różnica wysokości pomiędzy zwieńczeniem drugiej linii a strzelnicami w pierwszej linii wyniosła około 4 metrów. Mniejsza wysokość muru pozwalała nie tylko na zastosowanie artylerii, ale i na rażenie wroga z 2 poziomów murów jednocześnie. W przypadku zajęcia zewnętrznej linii murów przez wroga, nadal można było się bronić i razić pozycje wroga z wysoka.W międzymurzu wykopano fosę głębokości około 4 metrów co pociągnęło za sobą budowę mostów, jeden z nich powstał przy Bramie Nowomiejskiej, przekształcony w 1548 w Barbakan (ostatni wybudowany element murów), drugi zaś przy Bramie Krakowskiej.
Celem budowy barbakanu było zwiększenie bezpieczeństwa wjazdu do Starej Warszawy przez Bramę Nowomiejską i zapewnienie bocznej obrony sąsiednich murów. Jest on jedną z kilku tego rodzaju budowli w Europie. Ceglana budowla ma formę wysuniętej przed fosę półokrągło zakończonej dwukondygnacyjnej bastei przejazdowej. W dolnej kondygnacji umieszczono strzelnice artyleryjskie, a w górnej zamknięty, kryty ganek z okrągłymi okienkami strzelniczymi na obie strony. Barbakan został połączony z murem zewnętrznym murów obronnych.
Podczas oblężenia Warszawy w 1939 oraz powstania warszawskiego zabudowa Starówki uległa zniszczeniu. Po wojnie Biuro Odbudowy Stolicy postanowiło nie odbudowywać kamienic okalających dawne mury miejskie. W zamian postanowiono odsłonić ich pozostałości i odbudować barbakan. Rekonstrukcji dokonano w latach 1952–1954 na podstawie XVII-wiecznych rycin z zastosowaniem cegieł z gotyckich kamienic rozebranych w Nysie i Wrocławiu.
